De gemeenteraad van Noordenveld is ronduit tevreden over de manier waarop de participatie rond het opstellen van de Kerkenvisie is gegaan. Dat bleek tijdens de oordeelsvormende vergadering over dit onderwerp. Met geld van de rijksoverheid dat hiervoor beschikbaar kwam heeft de gemeente met de geloofsgenootschappen contact gelegd, zijn er gezamenlijke besprekingen geweest en is een enquête gehouden onder de inwoners.
Dit Kerkenvisiedocument is volgens het college slechts het begin. Er is een inventarisatie met aanbevelingen en uitdagingen gepresenteerd waarop de gemeente kan bouwen om tot een betekenisvolle ondersteuning en instandhouding van onze kerkgebouwen en kerkgenootschappen te komen. “Door op een inspirerende en effectieve manier samen op te trekken en door de krachten te bundelen met alle betrokkenen rondom het Noordenveldse religieus erfgoed, ben ik ervan overtuigd dat we in de nabije toekomst tot mooie resultaten zullen komen”, stelt wethouder Robert Meijer in de Kerkenvisie, Toekomstverkenning Religieus Erfgoed in Noordenveld.
Op basis van de individuele toekomstverwachtingen van de kerkgenootschappen is een totaalbeeld geschetst van de ‘kerkenopgave’ waar de gemeente Noordenveld de komende vijftien jaar voor staat. Via een workshop zijn ambtenaren van diverse beleidsterreinen binnen de gemeentelijke organisatie uitgenodigd om mee te denken over de kerkenvisie. Dit is in twee verschillende bijeenkomsten gebeurd. Gezamenlijk is gezocht naar raakvlakken en kansen tussen de betreffende beleidsterreinen en uitkomsten van het onderzoek.
De kerkgebouwenlijst van Noordenveld bestaat uit zeventien gebouwen die voldoen aan de definitie: “gebouwd als gebedshuis” (zestien kerkgebouwen en één voormalige synagoge).
In de sterkte/zwakteanalyse staat dat door de ontkerkelijkingstrend ook in Noordenveld steeds minder mensen naar de kerk gaan en de gemiddelde leeftijd van kerkgangers toeneemt. Het is moeilijker om bestuursleden te vinden. Financiën lopen in het algemeen terug en onderhoud komt op termijn bij meerdere kerkgemeenten onder druk te staan.
Maar er zijn ook kansen. Omdat kerken regelmatig bijruimten hebben of een groot deel van de week leeg staan, biedt dit kansen voor nevenfuncties. Veel kerken willen ook van betekenis zijn voor de omgeving. “De gemeente Noordenveld kan onderzoeken of reeds gesubsidieerde sociaal-maatschappelijke functies (zoals een dorpshuis bijvoorbeeld) wellicht verplaatst kunnen worden naar kerkgebouwen. In plaats van appartementen in de kerk, kunnen dan maatschappelijke functies uit minder interessante gebouwen wellicht worden verschoven naar kerkgebouwen. Op de overgebleven plek kunnen dan wellicht appartementen komen.”
De Toekomstverkenning religieus erfgoed Noordenveld heeft als belangrijkste inzicht opgeleverd dat veel kerkbesturen aangeven dat hun kerkgemeenschap krimpt en dat de toekomst voor hun kerkgebouwen in meer of mindere mate onzeker is. Bijna 50% van het religieuze erfgoed en juist het waardevolle erfgoed in Noordenveld, heeft een onzeker toekomstperspectief. In de gevoerde gesprekken en in de kansenverkenning voor kerkgebouwen in Noordenveld zijn wel kansrijke zoekrichtingen gedetecteerd. Het kost tijd om deze zoekrichtingen te verkennen en uit te werken.
Er is urgentie om actie te ondernemen voor het te laat is en religieus erfgoed verloren gaat. Ofwel omdat de kosten niet meer op te brengen zijn door religieuze gemeenschappen en verloedering en op termijn leegstand en/of sloop dreigt. Ofwel omdat het nadenken over een maatschappelijke her- of nevenbestemming en de realisatie hiervan al gauw vijf jaar kost.
Als die tijd niet wordt genomen, dan besluit een kerkgenootschap vaak om een kerkgebouw te koop te zetten. Het risico is dan dat veel kerkgebouwen zogenaamde ‘onomkeerbare herbestemmingen’ ondergaan of sloop riskeren. Nu de toekomstverwachtingen van het Noordenveldse religieus erfgoed in beeld zijn gebracht, biedt dit de kans om proactief te handelen. Uit de gesprekken en uit andere onderzoeken in Nederland blijkt dat zowel leden van kerkgenootschappen als inwoners het liefst zien dat sociaal-maatschappelijke of culturele functies in leegkomende kerkgebouwen worden ondergebracht. De gang van zaken rond de Margarethakerk in Norg laat zien hoe het ook kan met het oog op de toekomst.
Het woord is nu aan de verschillende kerkgenootschappen en de gemeente om tot verdere uitwerking van de inventarisatie te komen. Partijen zullen moeten deelnemen in de Projectgroep Toekomst kerkgebouwen Noordenveld. Deze projectgroep kan onderzoek doen naar kansen voor kerkgebouwen in relatie tot de toekomst en leefbaarheid van kernen. Daarbij moet ookj worden gekeken of de gemeente Noordenveld sociaal-maatschappelijke functies kan onderbrengen in geheel of gedeeltelijk leegkomende kerkgebouwen (met vaste langjarige huur). De gemeente Noordenveld stelt een contactambtenaar aan die aanspreekpunt is voor de kerkgenootschappen met en zonder kerkgebouw.